Ethiek en Reclame

Ik heb de tijd nog meegemaak dat ethiek in de reclame een goed bewaakt begrip was. Had je niet gedacht, hè? Dat we toen zo streng waren! Zeker niet nu de deur naar misleiding en oplichting vandaag-de-dag zó wijd open staat. Het bureau dat toen de regels overtrad, kon gevoelige sancties verwachten. Zwaarder dan die van een rechtbank. Die dreiging hing als een vlijmscherp zwaard van Damocles boven je hoofd. Nu is dat ding van schuimplastic. Geen wonder dat vooral de jeugd onder de schulden zit. En wie maar kort op school zat vaker aan lager wal raakt.

Reclame is informatie plus VERleiding. Dat weet en begrijpt elke consument. Maar de verantwoordelijkheid bij de koper leggen is de bestolene in het cachot smijten en de sleutel aan de dief geven. Dus moet MISleiding strafbaar zijn en blijven. Bikkelhard strafbaar!

Vanmorgen heb ik weer eens een "e-mail adverteerder" omgaand beantwoord met: zeg maar weer af.

Het is net alsof je in een fuik zwemt. Bah!

Gelukkig dat ik nog wát kon antwoorden. Meestal staat er no-replay boven. Want bijna alle "direct marketing" (zo heet deze dubieuze manier van verkoopbevordering) ìs misleiding, oplichting of allebei. Met één vinger op een verkeerd smartphone-knopje en je bent akkoord gegaan. Waarmee? Dat weet je zodra je acht pagina's A4, in héél kleine lettertjes gedrukt, juridisch taalgebruik hebt gelezen. Én begrepen. Maar dat heb je niet, want anders zou je het metéén weer op- of afzeggen.

Bovendien, dat wordt nachtwerk. Zoveel schofterige direct marketing als er tussen je sociale media wordt gestopt. Wees gerust. Het ìs strafbaar. Geef ze maar aan bij justitie. Alleen gebeurt er dan niks omdat het er zo ontelbaar veel zijn. Je hebt meer kans op vervolging bij diefstal van een doosje lucifers. Of elke student moet vanaf vandaag rechten gaan studeren en aanklager of advocaat worden. Juridisch is vervolging mogelijk. De feitelijk uitvoering niet. Het aantal overtredingen is daarvoor veel en veel te groot. En dat weten die horzels tussen jouw e-mail en post verdomd goed. Oh… heet dat nu spam. Is spam niet strafbaar dan?

"Ja, maar…" zeggen ze altijd: "ja, maar…" En dan moet je uitkijken…" ja, maar: ik heb toch vrijheid van meningsuiting?". Misverstand of goocheltruc? Reclame is geen meningsuiting. Reclame is verkoopbevordering. En aangezien het geen kunst is om kopers financieel naar de verdommenis te helpen, mag je daar geen smerige trucjes op loslaten. Überhaupt geen trucs. O ja? Werden die "toen" ook gebruikt? Oh, die…

"Gisteren was ik nog putjesschepper. Nu ben ik bankdirecteur. Sinds ik me scheer met Castella..." Dat vond iedereen een práchtig stuk verkoophumor en greep dáárom wat eerder naar dat merk. Omdat het sympathiek was en je toch scheerzeep nodig had. Concurreren mocht natuurlijk wel. Overdrijven ook. Als je het maar goed deed. En je kunt toch moeilijk beweren dat Castella niet overdreef. Of gebruikte je gefortuneerde opa ook Castella?

Wat het dan wél was, die reclame-ethiek? Kort gezegd: vérleiden mocht (met mate), mísleiden absoluut niet. De controle was goed georganiseerd. De ROTA (Raad van Orde en Tucht) had de macht om zware straffen uit te delen en deed dat ook. Tot en met het intrekken van de bureau-erkenning. Zo'n rode kaart betekende een vrijwel onontkoombaar einde van het betreffende bureau. En de opdrachtgever kon een goede naam wel op z'n buik schrijven.
Dus meestal bleef het bij geel. 

Dat was afschrikwekkend genoeg. Niemand verliest graag geld. Vooral niet als het nogal veel is. Je hele bruto jaarwinst bijvoorbeeld.

"Die ROTA van toen, was dat niet hetzelfde als de Reclame Code Commissie nu?"

Wel eens van een wassen neus gehoord?