Het Verzet

Ik kom uit de tijd dat men zich nog belachelijk kon maken door naar onverdiende bekendheid te streven. De woorden netwerken en BN-er zouden pas veertig jaar later enige betekenis krijgen. Doe maar gewoon was de boodschap.
Laat eerst maar eens zien wat je beweert te kunnen. 

Eerlijk gezegd vind ik dat nog steeds. Facebook en Instagram schijnen een soort etalages te zijn waarin domme deelnemers ongevraagd tegen elkaar opbieden. 

Ze moeten wel dom zijn want ze geven hun privacy op een onvoorstelbare manier prijs. Vol met beweringen die ze wel graag willen, maar nog lang niet hebben waargemaakt. Daarmee denken ze dan kennelijk indruk op anderen te maken. Precies weet ik dat niet want mijn generatie zit niet op Facebook. En niet alleen omdat we dat niet kunnen.

De mogelijke gevolgen van bekend zijn hebben wij destijds net op tijd voorzien. Dus gedraag ik me niet als statusfenomeen. Of als zielenpoot die denkt dan hij Napoleon is. Respect komt vanzelf. Als je iets goed kunt. En blijft doen. 

Ooit heb ik wel eens geprobeerd mijzelf op Facebook in te schrijven. Schrok me een slag in de rondte van wat ze daar allemaal wilden weten. Niks privacyverklaring.
Wat één weet is een geheim. Wat twee weten kán nog een geheim zijn. Maar bij drie is er niets meer geheim. 

We kenden de gevaarlijke gevolgen van zulk "etalagegedrag" maar al te goed. Niemand die lijfelijk en psychisch redelijk ongeschonden de bezetting had overleefd, was zo gek om bekend te willen zijn. Je keek wel uit. Door bekendheid viel je op. En dát was tussen '40 en '45 de kortste weg naar een voortijdig graf. 

Het leven was een dun draadje. Dat is nu nog zo als het er op aankomt. En Vladimir ooit z’n zin krijgt. Of wie dan ook. Iedereen kon het zo doorknippen. Zowel de bezetter als een verrader. Daarom hoor je de échte verzetsmensen ook nooit praten over hun "ondergrondse" activiteiten tegen de Duitse vrijheidsberoving en onderdrukking.

Ook later niet. Dat was ingebakken en bleef altijd privé. De privacy en de vernietiging van tientallen gemeentearchieven hebben honderduizenden gered van tewerkstelling, strafkamp en vuurpeloton. Als Adolf met z'n SS ergens niet bij kon, dan was dát je redding. Als je m'n vader vroeg waarom hij onder dat zaagsel zat dan was het antwoord: "Arbeitseinzsatz". Of dat de hele waarheid was... ik weet het nu nog niet.

Anno nu ligt je privacy op straat. Oorzaak: de duistere kanten van de ‘Sociale Media’. Tot in alle uithoeken van de wereld. Is ook nooit meer uit te stuffen. 

Kan dat dan opeens geen kwaad meer? Vraag dat maar aan Ridouan Taghi, Trump, Poetin en aan nog wat van dat soort. Die wrijven zich bij voorbaat in hun handen.
Als ze willen, weten ze nu al alles van je. Kwestie van even laten opzoeken. 

"Zij riskeerden hun leven en offerden zich op voor ònze vrijheid." Dat hoor je elk jaar weer op vier mei. Steeds vaker van mensen die er zelf wel bij waren maar er binnenkort niet meer zijn om dit te vertellen of te schrijven. De tachtigers sterven namelijk uit. 

Begrijp me goed: wat en dankzij wie maakt helemaal niets uit. Het is in ieders belang, dat hetgeen er toen bevochten is, een grote plaats in onze herinnering blijft innemen. Ook en vooral uit voorzorg.

Maar hun leven wagen voor andermans vrijheid? Dat was het motief helemaal niet. Verzetsmensen konden gewoon niet lijdzaam toezien hoe, en met welke verachtelijk middelen, de bezetter zijn misselijk makende macht had verkregen en met zo mogelijk nog meer wreedheden handhaafde. Niets doen was voor hen geen optie meer.

Liever dood dan doen wat Adolf wil. Dát was wat het verzet deed ontstaan en groeien. Niks Koningin en Vaderland. Vrijheid en de innerlijke roep om wraak. Daar draaide alles om. 

Wie er écht deelnam aan het verzet kòn gewoon niet anders. De verontwaardiging zat diep. Heel erg diep. Het was een situatie van hij of ik. Ofwel zij of wij.
En veel te vaak was dat WIJ. 

Een ondergronds gevecht. Zonder regels. Zonder genade. Gevoed vanuit Engeland.
Een leger van burgers zonder uniform, zonder naam, zonder identiteit, zonder vrienden. Volstrekt anoniem en altijd eenzaam. Alleen een schuilnaam. Om niet te worden verraden. Zij konden niet tegen onderdrukking zonder wat terug te doen. Met alle risico's van dien. 

Dat latere generaties en zelfs die van nu vol dankbaarheid over hen zouden blijven denken en spreken, hebben ze tijdens hun leven nimmer kunnen vermoeden en ook niet naar gestreefd. 

Maar tóch deden ze het. Hun aandeel in de bevrijding bleek achteraf veel groter dan wie dan ook voor mogelijk had gehouden. En net zoals met onze gevallen bevrijders uit andere landen van de wereld: we kunnen hen er niet meer voor bedanken.
Wel eren. En goed onthouden.

Want zonder het verzet hadden we nu waarschijnlijk Duits gesproken.
Of zelfs nu al Russisch...